Türkiye’de döviz kurunun rekor yükselişiyle iktisat idaresi, döviz talebini kısıtlamaya yönelik adımlarla tedbir almaya çalıştı. Merkez Bankası’nın döviz rezervlerindeki gerileme ve artan döviz gereksiniminden da kaynaklanan bu kısıtlamalar düşük faiz siyasetiyle bir arada sürdürüldü. Sistem bilhassa şirketlerin döviz alımlarını güçleştirirken zarurî döviz satışı gerektiren uygulamaları da içeriyor.
Tüm bu makroihtiyati tedbirlere karşın şirketlerin döviz muhtaçlığı ise sürüyor. Pekala şirketler bunu nasıl karşılayabiliyor? Bankacılık kaynaklarından alınan bilgiye nazaran Merkez Bankası’nın epey sıkı takibinde olan döviz satışında hem saat kısıtlaması hem de ölçü sınırlaması uygulanıyor.
‘Gerçekten muhtaçlığı olana döviz satışı yapın’
ekonomim.com’un haberine nazaran; bankacılık dalından bilgi veren bir kaynak, direkt döviz satışını yapan hazine kısımları yöneticilerinin şirketlerle süreci birebir yönettiğine dikkat çekti. Şirketlerin döviz taleplerinin meblağlarının takip edildiğini belirten kaynak ‘gerçekten’ gereksinimi olana döviz satışının yapılmasının istendiğini vurgulayarak tüm bu takip işinin ise bankaların üzerinde olduğunu kaydetti. Birebir kaynak, döviz talep edenin mecbur ithalatı olması, borç ödeyecek olması üzere durumlarda döviz satışına müsaade verildiğini tabir etti. Döviz alım süreçlerinin ise Merkez Bankası’nın müsaadesiyle muhakkak saat aralığında yaptırıldığını söyleyen bankacılık bölümü kaynağı, böylelikle süreç adedinin de azaltılmış olduğuna da işaret etti. Merkez Bankası’nın birtakım döviz taleplerini ise vadeli süreçler ve opsiyon borsasına (VİOP) yönlendirdiğini ve orada TL ayaklı süreç yapıldığı için ortadaki farkın TL olarak ödenmesinin yeni avantaj olarak öne çıktığını lisana getirdi.
Miktar hududu günlük değişebiliyor
Bir öbür bankacılık bölümü kaynağı da şirketlere öğlenden sonra döviz satışı olmadığını vurguladı. 1 milyon dolar üzerindeki döviz taleplerinin 1 gün evvelce Merkez Bankası’na iletildiğini söyleyen kaynak bankaların da şirketlere böylesi yüklü taleplerini 1 gün evvelden bankaya iletmeleri gerektiği konusunda ikazda bulunduğuna işaret etti. Bilgi veren tıpkı kaynak, her sabah da Merkez Bankası’nın belirli bir ölçüde döviz taleplerinin kendisine iletilmesini istediğine dikkat çekerek ölçü sonunun birtakım günlerde değiştirilebildiğine vurgu yaptı. Kaynak, bilhassa Merkez Bankası Para Siyaseti Konseyi (PPK) toplantılarından 1 gün evvel Merkez Bankası’nın bankaları ‘bugün ve yarın katiyetle satış yok, piyasayı yükseltmeyin’ diye kelamlı ihtarda bulunduğunu ileri sürdü. VİOP’a yönlendirmenin de 6 aydan uzun müddettir yapıldığını lisana getiren kaynak fakat bunun çok başarılı olmadığını şirketlerin nakit döviz gereksinimi bulunduğu için bu yolun çok kullanılmadığını söz etti.
‘Şirketleri ince ince sorgulayın’
Bir öteki bankacılık kesimi kaynağı ise döviz satışı öncesinde Merkez Bankası’nın bankaları şirketleri önemli bir sorgu sual evresinden geçirmesini istediğine vurgu yaptı. Neden alındığının sorgulanması ve alım sonrası takibin de tekrar bankacılık kesimi tarafından yapılması gerektiğini lisana getiren bankacılık kesimi kaynağı muhakkak saat aralıklarında satışın sürdüğünü bunun da sabah 10-12 ortasında sınırlandığını söz etti. Tıpkı kaynak, 500 bin dolar üzeri satışların da maksadının sorgulanması konusunda büyük baskı olduğunu ileri sürerken kısıtlamaların diğer bir bankacılık bölümü kaynağı da bilhassa ödemesi olan ve bunu faturayla kanıtlayan şirketlere yönelik döviz satışının saat 16.00’a kadar sürdüğünü lisana getirirken getirilen bu regülasyonların ülkenin döviz gereksiniminden kaynaklandığına da işaret etti. Kaynak, kısıtlama olsa da muhtaçlığı olan hiçbir şirkete satış yapılmaması üzere bir durum yaşanmadığını kaydetti.