Milliyet Gazetesi Muharriri ve Müzisyen Sina Koloğlu, toplumsal medya hesaplarından yaptığı paylaşımla dijital sinema, dizi platformlarını mercek altına aldı.
Koloğlu, Fransa hükümetinin, dijital platformlar için getirdiği “Yüzde 25’lik ulusal üretim payı” tasarısından bahsederek, Türkiye’de bu türlü bir durumun olmadığını belirtti.
Amazon, Arcom, Netflix ve Disney’in Türkiye’deki hareketlerinden bahseden Sina Koloğlu, platformlardan alınan vergilerin ne kadarının, nereye verildiğini yazdı.
Sina Koloğlu’nun yazısı şöyle:
“NETFLİX, DİSNEY; YERLİ ÜRETİMLERE TAKVİYE OLUYOR MU?
Fransa hükümeti bir yasa ile ülkedeki dijital platformların gelirlerinin yüzde 20-25 aralığında bir hissesi ulusal üretimlere ayırma mecburiyeti getirdi. Netflix’in bu yıl 200 milyon euro parayı bu iş için ayırdığını açıkladı. Birebir halde Amazon ve Arcom ile, 40 milyon euro fiyatında bir muahede yapıldığı açıklandı. Bu durum Disney için de geçerli. 27 Avrupa ülkesinde 11’İ bu türlü bir ‘yaptırımı’ uyguluyor.
BİZDE DURUM NEDİR?
Netflix cephesine sordum; ‘Bildiğimiz kadarı ile Türkiye’de, bu bahiste bir yasal düzenleme yahut mecburilik bulunmuyor’ karşılığını aldım. Disney cephesinden bakarsak; öbür hiçbir ülkede olamayacak bir yapı değişikliği gerçekleştirdi ülkemizde; bütün star isimleri kendine bağladı ve monopol oluşturdu.
PLATFORMDAN ALINAN VERGİ NEREYE GİDİYOR?
Mesela Danimarka hükümeti, ülkesindeki dijital platformlardan yüzde 6 vergi almaya karar verdi. Bir yıllık gelirlerinden elde edilecek para, Danimarka televizyon dalının gelişmesi için harcanacak. Kültür Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada dijital platformların ülkeye girişinden sonra bölünmüş bir medyatik görüntünü oluştuğu belirtiliyor, bunu önüne geçilmesi gerektiğinin altı çiziliyor. Vergi bu işe yarayacak.
BİZ PARAYI NE YAPIYORUZ
Merak ettim sordum bizde durum nedir? Dijital platformlar yıllık gelirlerinin binde beşini RTÜK’e, yıllık cirolarının (Türkiye’deki) yüzde 7,5’unu, Maliye Bakanlığı’na vergi olarak vermekteler. Pekala bu oran RTÜK’e verilen, nerede kullanılıyor? ‘Genel gelir olarak kayda geçiyor bilgisi geldi. Vergiye bakışın ideoloji farklılığı mı diyelim!”
NAMIK KEMAL ZEYBEK ODATV’YE ANLATMIŞTI
5 sene evvel Güney Korelilere satılan Mars Cinema Group’un tartışılması, 1989-1991 yılları ortasında Kültür Bakanlığı yapan Namık Kemal Zeybek’in Türk sinemasıyla ilgili kanun tasarısının ABD tarafından engellendiği o süreci hatırlatmıştı.
Türk sinemasını güçlendirmek için, ilgili kanuna “Türkiye’de sinema salonlarında ve televizyonlarında yüzde 25 oranında yerli üretim gösterilmesi zorunludur” formunda bir husus eklemek istediklerini anlatan Zeybek, “Tam o sırada Turgut Özal, Amerika’ya gitti. Bunu bana anlatan, ABD’ye giden heyetteki Hasan Celal Hoş. Baba Bush görüşmeler ortasında bizim kanunu masaya koyuyor ve motamot şunu söylüyor; ‘Siz Türkiye’ye liberalizmi getiren kişi olarak tanınıyorsunuz ancak, sizin Kültür Bakanınız sizinle tıpkı görüşte değil. O liberalizme inanmıyor ve bizim sinemalara (ABD filmlerine) kota koyuyor’” sözlerini kullanmıştı.
İLGİLİ HABER İÇİN:
–ABD Lideri o yasa teklifini nasıl geri çektirmişti
Namık Kemal Zeybek kendi Bakanlığı devrini ve yaşanan olayı şöyle anlatmıştı:
“Sinema, sanat kolları ortasında halk kitlelerini en çok etkileyen alan. Amerika, sinema endüstrisi geliştirmek için 3 yıl vergi almadı. Bu kadar önemsiyorlar. Sinema ile dünya insanlarının zihni birikimini dönüştürüyorlar. Bu çok kıymetli bir husus. Eurimages’ı yeterli yaptım ben. 1 milyon frank ödedim. Tabi çok çok geri döndü o. Fransa Kültür Bakanı Jack Lang vardı. Amerikan sinema hegemonyasına karşı Avrupa sinemasını korumak üzere çalışmaları vardı. Onunla işbirliği yaptık. Çok büyük paralar aktardım bölüme fakat, şuna dikkat ettim; Hangi sinemanın çekileceği, çevrileceği konusuna Bakanlık karışmayacak, SESAM (Türkiye Sinema Yapıtı Sahipleri Meslek Birliği) kurul kuracak, onlar karar verecek. Bu türlü de oldu, biz karışmadık. Bir sineması çekip de Oscar’a gönderdik; Uçurtmayı Vurmasınlar. Hatta biraz da tenkit aldım o vakit; ‘solcu bir film’ diye. Biz o denli şeylere aldırmadık, zira çok hoş bir sinemaydı. Ödül de alabilirdi fakat, teknik uygun değildi.
Yaptığımız işlerden biri de, sinema kanununa, ‘Türkiye’de sinema salonlarında ve televizyonlarında yüzde 25 oranında yerli imal gösterilmesi zorunludur’ diye bir ek yaptık. Niçin yüzde 25? O vakit SESAM ve Türker İnanoğlu ile görüşüyorduk, ‘fazlasını yapamayız aslında yüzde 25 bize yeter’ dediler. Biz de ‘peki’ deyip yüzde 25, hem televizyonlarda hem de sinema salonlarında yüzde 25 yerli imal gösterilecek. Ben bunu Bakanlar Kurulu’ndan geçiremeyeceğimi biliyorum. Bakanlar Kurulu’nun yapısı buna uygun değil. Ben de milletvekili olan Gökhan Maraş’a verdim ve ‘Sen bunu teklif olarak ver. Ben de Bakanlık olarak destekleyeyim ve kurullardan süratli hızlı geçirelim bunu’ dedim. O denli de yaptık. Kültür Komisyonun’dan geçti. Tabi para da olduğu için geldi Plan Bütçe’ye, orada durdu. Plan Bütçe’nin Başkanı’da Özal’ın karşı, Yusuf Bozkurt Özal.
Tam o sırada Turgut Özal, Amerika’ya gitti. Bunu bana anlatan ABD’ye giden heyetteki Hasan Celal Hoş. Baba Bush görüşmeler ortasında bizim kanunu masaya koyuyor ve motamot şunu söylüyor; ‘Siz Türkiye’ye liberalizmi getiren kişi olarak tanınıyorsunuz fakat sizin Kültür Bakanınız sizinle tıpkı görüşte değil. O liberalizme inanmıyor ve bizim sinemalara (ABD filmlerine) kota koyuyor.’
Tabi kota yok. Biz Türk sinemalarına kontenjan ayırıyoruz. ABD’li Lider bütün alanın kendisinin olarak düşünüyor. Bizim teklifimizde ABD falan yok, yalnızca Türk sinemalarına yüzde 25’lik alan var. Lakin ‘kota koyuyor’ diyor, ‘liberalizme aykırıdır’ diyor.
Özal, ‘Ama siz de bizim dokumacılığa kota koyuyorsunuz ya’ diyor. Hasan Cemal Hoş bunu anlatırken, ‘Hayret ettim. Senin kanunu Özal savundu’ dedi. Ben de dedim ki, ‘Hayret etme. O dokumadan kotayı arttıracak, benim kanunu vermiştir o zaten’ dedim. Ben bunu öğrenince çabucak Yusuf Bey’i sıkıştırmaya başladım. Zira gündeme getirmiyordu. Hatta bir gün sıkıştırdım; ‘Yusuf Beyefendi getir şunu gündeme’ dedim. O da, ‘boşuna uğraşma senin yasa bizim ideolojimize alışılmamış ve çıkmayacak’ dedi. O denli de oldu ve yasa çıkmadı. Yani Bush’un istediği oldu.”