Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazılarında bugün Yıldız Holding’e bağlı Pladis’in idare merkezine yaptığı ziyaretten izlenimlerini paylaştı.
Özkök’ün, “Hayatım birinci kere üniseks tuvalete girdim ve ne gördüm?” başlıklı yazısı şöyle:
Hayatım birinci kere üniseks tuvalete girdim ve ne gördüm
Bugün size bir Türk şirketini anlatacağım.
Onu şöyle tanım edebilirim…
“Bir Türk kümesinin sahip olduğu en büyük global şirket…”
Adı “Pladis…”
Yani Ülker Kümesi’nin sahibi Yıldız Holding’in çikolata, bisküvi ve şekerleme alanında faaliyet gösteren şirketlerini bir çatı altında toplayan üst şirketin ismi.
Adını Pleidas kadro yıldızından alıyor.
Merkezi Londra’da…
Yahu bu şirket tuvaletinden başlayarak mı anlatılır?
Şimdi diyeceksiniz ki böylesine global muvaffakiyetleri olan bir şirketi anlatmaya tuvaletinden mi başlanır.
Başlanır…
Çünkü bir şirketin modernitesini, bayanın iş hayatındaki yerine bakışını ortaya koyan sembollerden biri bu.
Önce size “üniseks” tuvalet nedir anlatayım.
Kadın ve erkeğin ortak kullandığı tuvaletlere verilen isim bu.
Dünyada giderek yayılan yeni bir trend.
Apple Steve Jobs Merkezi’nde gördüğüm bayanlar tuvaleti
Neden derseniz şu örnekle anlatayım.
Bundan 5 yıl kadar evvel Apple’ın Cupertino’daki yeni ve ultra çağdaş binasında yeni eserlerin tanıtımına davetliydim.
Binanın Steve Jobs’un ismini taşıyan kültür ve kongre merkezinde tuvalete gittim.
Erkek tuvaletinin önü bomboştu.
Kadın tuvaletinin önünde ise çok uzun bir kuyruk vardı.
Daha evvel tıpkı görüntüyü, Madrid’de bir Real Madrid-Atletico Madrid derbisinde devre ortasında görmüştüm.
O günden sonra en az üç yazı yazdım bayan tuvaletleri üzerine.
Daha evvel bir tek Pixar’ın merkezinde görmüştüm
Dünyanın birçok yerinde kamusal ve ortak çalışma, eğlenme yerlerinde mimarlar bayan tuvaleti sayısını hesaplamada hakikat davranmıyor.
O nedenle bayan tuvaletlerinin önünde giderek uzayan kuyruklar ortaya çıkıyor.
Bunun tahlillerinden biri de “üniseks” tuvaletler.
Bunu maalesef Palo Alto ve San Francisco’nun birçok tech şirketinde de görmemiştim.
Gördüğüm tek yer Disney’in Pixar merkezindeydi.
Kadınların çalışacağı ve kimi yerlere gireceği düşünülmemişti
Bu yazıyı yazarken yeni çıkan “Meyhane İhtisas Kitabı” isimli çalışmada Pınar Öğünç’ün yazısından öğrendim.
Murat Belge’nin “Tarih Boyunca Yemek Kültürü” isimli kitabında bir vakitler Lefter isimli meyhanede bir pisuvar haricinde bayanlar için tuvalet bile yokmuş.
Nereden nereye…
Uniseks tuvalete girdiğimde dikkatimi çeken üç şey
Türkiye’de öteki yerde var mıdır bilmiyorum, lakin bir Türk şirketinin denetimindeki bir binada birinci kez uniseks bir tuvalet gördüm.
Ve yeniden hayatımda birinci sefer uniseks bir tuvalete girdim.
Ne mi gördüm?
(*) BİR: Ne de olsa utangaç bir Türküm, münasebetiyle bu birinci tecrübeme başlarken içimden “ İnşallah içerde bir bayan yoktur’ diye geçidim. Ancak vardı.
Ben biraz utandım, fakat o pek olağan ellerini yıkamaya devam etti.
(*) İKİ: İçerde pisuvar yok. Biz erkekler için pisuvar dünyanın en pratik şeylerinden biridir. O nedenle bana biraz yadırgatıcı geldi. Ancak sonra düşündüm ki bu son derece olağan ve yanlışsız.
(*) ÜÇ: Natürel ki pisuvarlar olmayınca bayanların da kullandığı bir tuvalete giriyorsunuz. Erkekler işerken biraz sallapartidir. O nedenle çok daha dikkatli olmalısınız ve hiç üşenmeden kapağı kaldırmalısınız.
Şimdi geleyim geçen hafta bir gün geçirdiğim bu Türk şirketinin merkezini anlatmaya…
Kadın kotasına inanmayan şirkette üç başarılı kadın
Pladis İdare Şurası Lideri Murat Ülker 2014 yılında verdiği bir mülakatta “Ben bayan kotasına inanmıyorum” demişti.
Ben de o görüşe katılanlardan biriyim.
Çünkü bayanların kotaya muhtaçlık duymadan bileklerinin hakkıyla nerelere gelebileceğini medya kesiminde yaşayarak gördüm.
Önemli olan kendine güvenen erkek yönetici kadrosunun onların önünü kesmeye çalışmaması.
Nitekim ben oradayken dünyanın her yerinden gelmiş 50 yaş altı 40’a yakın bayan yönetici merkezde bir toplantıya katılıyordu.
Ayrıca Yıldız Holding’in sahibi olduğu dünyanın en güçlü çikolata markalarından Godiva’nın başında bugün Nurtaç Ziyal Afridi isimli genç bir Türk bayanı oturuyor ve şirketi bütün dünya pazarlarında dev rakiplerinden pazar hissesi alır hale getirdi.
Ayrıca Pladis’in İnsan Kaynakları Kısmı Lideri Fulya Frazer ve Londra’daki fabrikanın genel müdürü Katy Finlayson da şirketin başarılı bayan yöneticileri arasında…
Kadın kadar değerli bir öteki husus çeşitlilik
Londra’da iki gün boyunca mağazaları gezerken dikkatimi çeken şeylerden biri “diversity” yani “çeşitlilik” kavramıydı.
Göçler, hayatın akışı artık birçok toplumu kozmopolit hale getiriyor.
İnsanlar işyerlerinde inançlı yahut inançsız, o inançtan bu inançtan, o milletten bu milletten, şu renkten bu renkten, şu cinsel tercihten ötekinden bütün bir insan çeşitliliği içinde yaşıyor.
Pladis’in merkezinde de bu kavrama duyulan hürmet her yerde hissediliyor.
Aynı halde fabrikalarda da fevkalade bir insan çeşitliliği var.
Fransız sosyoloğu Edgar Morin 1980’li yıllarda “Gerçek medeniyetler lakin kozmopolit toplumlarda mümkündür” demişti.
Pladis’in merkezini gezerken bu kelamın ne kadar gerçek olduğunu hissettim.
Dünyanın en büyük ikinci bisküvi şirketinin tek katlı merkezi
Yıldız Holding İngiltere’nin en büyük bisküvi markası United Biscuits’i aldıktan sonra dünyanın üçüncü büyük bisküvi üreticisi haline geldi.
Sonra Jacobs isimli küçük pizzalar üreten markayı ve Carr’s, Flipz, BN ve Verkade üzere birçok ünlü çikolata ve bisküvi markasını da alınca dünya pazarındaki yeri uygunca büyüdü ve ikinci sıraya yerleşti.
Küresel Türk şirketinin çok ünlü global komşuları
Pladis’in merkez idare binası Londra’nın biraz dışında gelişmekte olan bir iş bölgesinde.
Komşularının hepsi global markalar.
Disney’in Fox, Warner-Discovery, Coca Cola ve Starbucks’ın İngiltere idare merkezleri daima burada.
İş ortasında Wimbledon finali seyreden çalışanlar
Binalar ortasında büyük bir ortak alan var.
Burada hamaklar, koltuklar ve havuzlar bulunuyor.
O binalarda çalışanlar, ortaya konulan dev ekranda Wimbledon, Formula 1 ve Avrupa Bayan Futbol şampiyonası maçlarını seyredebiliyorlar.
Pladis’in merkezi bugüne kadar gördüğüm en çağdaş işletme merkezi dersem inanıyorum ki hiç abartmış olmam.
Kapıda oturan bir “misafir ve çalışan menajeri”
Yönetim merkezi çok büyük bir tek kattan oluşuyor.
Kapıdan girişte büyükçe bir yuvarlak bar görünüyor. Bardan çabucak evvel bir masada, “Community Host Manager” unvanına sahip bir bayan yönetici oturuyor.
Görevi ziyaretçilerin ve çalışanların dileklerini dinlemek ve keyifli olmalarını sağlamak.
Hiç kimsenin kendine ilişkin masası yok
Bir diğer vazifesi de şu:
Bu yerde kimsenin özel masası yok.
Masalarda yalnızca monitorlar var ve isteyen çalışan gelip dizüstü bilgisayarını bağlayıp o masada çalışıyor.
Salonun orta yerinde büyükçe bir yatay ekran var. Bu ekranın üzerinde bütün masaların pozisyonları gösteriliyor. İsteyen çalışan gelip boş masalara bakıyor ve ekrana dokunarak çalışacağı yeri işaretliyor.
Ayakta çalışmayı seven için inip kalkan masa
Masalar da değişik.
Bazı çalışanlar ayakta çalışmayı tercih ediyorlar. Onun için bütün masalar aşağı ve üst hakikat hareketli.
Mekânın her yerinde oturma salonu üzere koltuk kadroları var.
İsteyen orada çalışıyor, görüşmelerini orada yapıyor.
Ayrıca kenarda kapalı küçük salonlar var.
Dev ekranda hangi haber kanalı açık
Bütün bunların orta yerinde ise hakikaten dev bir ekran görüyorsunuz. Oradan daima haberleri izleyebiliyorsunuz.
Tabii ki daha çok Bloomberg üzere ekonomik kanallar açık.
Yani burada performans, vaktinizi nasıl kullandığınızla değil, elde ettiğiniz sonuçla ölçülüyor.
Murat Ülker’in katında bir Kızıl Elma ve Che Guevara
Salonun duvarları Murat Ülker’in sanat anlayışını motamot yansıtıyor.
Çok hoş çağdaş sanat yapıtları ve heykelleri bulunuyor.
Bu arada Burhan Doğançay’ın 2008 yılında yaptığı “James Dean” kolaj tablosunu çok beğendim. Üzerinde James Dean, Che Guevara, Castro, Miles Davis portreleri vardı.
Ayrıca üzerinde Mao deseni ve onun kelamları bulunan bir öbür tablo daha dikkatimi çekti.
Salona Türkiye damgasını vuran eser ise Murat Ülker’in küçücük mütevazı odasının çabucak girişindeki heykeldi.
Ebru Döşekçi’nin bir heykeli.
Üzerinde “The Red Apple” yazıyordu.
Yani “Kızıl Elma…”
Patron katında en büyük oda kimin
Ofisin üst seviye yöneticilerinin odaları da çok küçük. Ancak en küçüğü şirketin İdare Heyeti Lideri Murat Ülker’inki…
New York’ta Godiva’nın merkezindeki odası da motamot bu türlü çok küçüktü.
İkisinin ortak noktası ise duvarında asılı “Fenerbahçe” forması…
Şirketin CEO’su A. Salman Amin, daha evvel Pepsi Co’da CMO (Pazarlamadan Sorumlu Başkan) , Johnson&Son şirketinde ise COO(Ticari Operasyonlardan Sorumlu Başkan) misyonlarında bulunmuş global çapta bir yönetici.
Ayakta çalışmayı seviyor.
Bu kısımdaki en büyük oda onun. Fakat itiraf edeyim onun odası da benim Hürriyet’teki yönetici odamın yarısı kadar bile değildi.
Kraliçe’nin 70. yıl pastası için saraya giden CEO
Bu kısımda en dikkati çeken şeylerden biri “İngiltere Kraliçesi’nin 70’inci Jübile Yılı” için hazırlanan pasta.
United Biscuits’in markası McVitie’s 200 yıldan beri Kraliçe’nin resmî tedarikçisi.
Saray bu jübile için kesilecek pastayı da onların yapmasını istemiş.
Onun da kıssasını dinledim.
Şirketin CEO’su Salman Amin sadece bu pastayı görüşmek için Buckingham Sarayı’na davet edilmiş ve pasta oradan gelen istekler doğrultusunda hazırlanmış.
Beş katlı jübile pastası için kaç saat harcandı?
Beş katlı bir pasta hazırlanmış.
Bunun için 5 pastacı 1000 saate yakın çalışmış ve pasta Kraliçe’nin 70’inci yıldönümünden çabucak evvelki hafta sonu Buckingham Sarayı’na teslim edilmiş.
Kraliçe’nin hayat ağacının köklerinde ne var?
Jübile pastasının ismi “Hayat Ağacı…”
En üstünde ağacın kısımlarını ve yapraklarını görüyorsunuz.
En altında ise çikolatadan kökleri var.
Üzerini Kraliçe’nin en sevdiği çiçekleri temsil eden şekerlemelerle donatmışlar.
Kraliçe’nin halkı günde kaç milyon Mcvitie’s bisküvisi yiyor?
Pladis merkez ofisinin duvarlarına enteresan kimi sayıların verildiği posterler asılmış…
(*) İngiltere’de her gün 4.4 milyon McVite’s bisküvi yeniyormuş.
(*) Dünyada her yıl 1 milyon Çokokrem dilimi satıldığını biliyor muydunuz?
Türk şef 30’a yakın milletten beşere nasıl bir menü hazırlar?
Pladis idare merkezinin her şeyi o devasa katta.
Burada verilen kahve ve içecekler, yemekler çalışanlar için ücretsiz.
Merkezin bir de Türk aşçısı var.
Bize öğlen yemeği için öylesine varlıklı bir büfe hazırlamıştı ki şaşırdım.
Parmesan ve mozarella peyniri de vardı, yalancı sarma ve falafel de…
Şirkette 30’a yakın milletten insan çalışınca ortaya çok farklı bir dünya mutfağı çıkmış.
Duvarda fotoğrafını gördüğüm Sir ve Lordlar ile tek başına bir patron
Murat Ülker
Ofisi ziyaretimiz bittiğinde Murat Ülker’i tam orta bir yerde tek başına çalışırken gördüm ve fotoğrafladım.
Onun çalışma masası bu ve kullandığı tek araç da elindeki akıllı telefon.
Hali tavrı, kılık kıyafeti, çalışanlarla münasebetleri bakımından İngiltere’nin bu 200 yıllık şirketinin duvarlarda asılı fotoğraflarda gördüğüm Sir yahut Lord unvanlı işverenlerinden o kadar farklıydı ki…
Ama değişen dünyanın vizyoner yeni işveren tipi herhalde isminin başında Sir unvanı olmayan bu yeni beşerler olacak dedim.
Zaten fotoğraf her şeyi anlatıyordu…