İlk ve ikinci sinemalarını gerçekleştiren direktörlere ayrılan “Discovery” (Keşif) seçkisi, Cannes ve Venedik’te “Eleştirmenlerin Haftası” denilen yan kısımların Toronto’daki ismidir. Lakin, değerli bir farkla: Her haftada yedi gün, münasebetiyle yedi sinema varken, keşfe çıkmanın sonları daha geniş ve esnektir; yıldan yıla değişir. Farklı coğrafyalarda keşfe çıkan altı seçicinin, “İzlenmesi gereken direktörler. Dünya sinemasının geleceği” alt başlığıyla sundukları “Discovery” programında, yeniden dört kıtadan gelen 24 sinemanın oluşturduğu güçlü bir panorama karşısındayız.
TEK TEMSİLCİ
Türk sinemasının bu yıl Toronto’daki tek temsilcisi Selcen Ergun, “Discovery” seçkisinde yer alan birinci uzun sineması “Kar ve Ayı” ile umut veren, etkileyici, sağlam bir yaratıcı sineması örneği imzalamış.
Pandemi periyodunun mecburî parantezini, çekim sonrası süreçte avantaja dönüştüren Selcen Ergun, memleketler arası seviyede Türk bayan direktörlerin gelecekteki en değerli temsilcilerinden biri olmaya aday.
Sergilediği sinema lisanının olgunluğu yanında, konusuna yaklaşımındaki hassas uzaklık gerisinde fısıldarcasına yöntem tarz işlediği temasal zenginlik, 1980’lerin sonunda, Reha Erdem’in birinci sineması “A Ay”ı izledikten sonra not düştüğüm, “Yeni bir direktörün doğuşu mu?” sorusunu çağrıştırıverdi…
Reha Erdem’in (1960) birçok kere asistanlığını yapan Selcen Ergun, yalnızca setlerde edindiği tecrübelerden yararlanmakla yetinmemiş ; felsefi seviyede de benzeri damarlardan beslenerek, kendi özgün sinema çizgisini oluşturmaya başlamış. Ayrıyeten, “Kar ve Ayı”nın bir sahnesinde, televizyon ekranını görmesek te, “Sevmek Zamanı”nın ses bandından gelen birkaç cümlelik alıntı, Selcen Ergun’un yaratıcı Türk sinemasının birinci ustalarından Metin Erksan’ın (1929-2012) mirasından da beslendiğini vurguluyor.
ÖZGÜR BİR FİLM
Büyük kentten, Anadolu’nun kışı sert dağlık bölgelerinden birindeki küçük kasabaya mecburi hizmetini yapmak için gelen genç hemşirenin müşahedeleri ve birkaç hafta içinde yaşadıkları gerisinde barizleşen karmaşık insan gerçeği, tüm yoğunluğu ve iç çelişkileriyle önümüze geliyor. Kendi kendini tanıma ve sorgulama süreçleri gerisinde, küçük fırça vuruşlarıyla ihtimamla çizilmiş bir “memleketimden insan manzaraları” denemesi var. Batıl inançlar, bilinmeyen kaygılar, klasik baskılar, suçluluk duygusu, korkaklığın nüansları, yüreğin farklı halleri, karşısındakini çabucak yargılayıp suçlama dürtüsü, sevgi, nefret, bayana şiddet, ataerkil tertip, iç yaralar, için için kaynayan öfkeler, hayvan sevgisi, insan ve hayvan hakları… Bu bir dizi önemli yan tema, üstelik gevezeliğe hiç yer vermeyen senaryoyu sahipleniveren oyuncuların incelikli yorumları eşliğinde, şaşırtan bir halde derinlemesine işleniyor. Bu durumda, bütün yük mizansene ve oyuncuların omuzlarına yüklenmiş doğallıkla… Bu ağır yükü muvaffakiyetle taşıyan Merve Dizdar ile Saygın Soysal’ın derinlikli yorumları, Selcen Ergun’un titiz, yer yer de sessiz anlatımıyla inanılmaz bir bütünlük sergiliyor.
“Kar ve Ayı” ne ütopik, ne de distopik bir sinema; insan ve hayvan sevgisiyle dolu, şiirsel gerçekçiliğiyle ayakları yere basan, hayal gücüyle de alabildiğine özgür bir sinema…
GODARD’IN AKABİNDE…
Bugün Toronto’da sunulan birinci sinemalardan kelam ederken, Fransız Yeni Dalga akımının öncülerinden, 20. Yüzyıl sinemasına taze soluk getiren devrimci sanatkarların birinci sıralarında yer alan sinema dehası Jean-Luc Godard’ın 91 yaşında öldüğü haberi geliyor.
Godard’ın 1959’da çektiği birinci uzun sineması “A bout de souffle” (Soluk Soluğa) ile, sonraki yıl Venedik Şenliği’nde En Uygun Direktör Gümüş Aslanı aldığını hatırlayalım.
Selcan Ergun’un ve sinemasının de, Antalya Şenliği’nden ödüllerle döneceğini düşünüyorum.