CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu bugün yaptığı açıklamada, iktidara geldiklerinde kur muhafazalı mevduatın (KKM) döviz kuru farkını ödemeyeceklerini söyledi. Edirne’de konuşan Kılıçdaroğlu, “KKM, iktisadın kalbine yerleştirilmiş bombadır diyorlar. Bomba değil atom bombası. Buradan KKM sahiplerine yani bir avuç şahsa sesleniyorum. Bizim iktidarımızda yalnızca ve yalnızca faizi alacaklar, o denli döviz garantisi falan yok. Türkiye sömürge değil” dedi. Bu açıklamayla Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu bilgilerine nazaran KKM hesaplarında bulunan 1 trilyon 133 milyar lirayı aşkın paranın tarafının ne olacağı merakla bekleniyor.
Bu açıklamadan sonra 6 aydan uzun vadeli KKM girişlerinin kesilebileceğini vurgulayan ekonomist Dr. Murat Kubilay, “Ocak ve şubat aylarında büyük dönüşler olacak. Yenilenmeleri güç ihtimal. İktidar bir kaçış yolu daha tıkanıyor” dedi.
‘KKM’nin yüzde 62 TL mevduatlardan dönüştü’
Ekonomist Erol Taşdelen de, KKM için yola çıkarken asıl hedefin dövizlerin TL’ye dönmesi olduğuna nazaran aslında hedefe ulaşılmadığına dikkat çekerek, şunları söyledi:
“29 Temmuz prestijiyle 1 trilyon 133 milyar TL mevduat birikmiş durumda. Bunun da USD karşılığı 18 liradan 62.9 milyar USD yapar. 20 Aralık 2021 tarihinde KKM başladığında bankalarda olan döviz mevduat karşılığı toplamda 260 milyar USD idi. 29 Temmuz 2022 tarihi prestijiyle ise 236.2 milyar USD karşılığı döviz mevduat var. Ortadaki farkın tamamı 260-236.2 = 23.8 milyar USD KKM’ye gitmiş olsa bile, 62.9 milyar karşılığı KKM olduğu düşünüldüğünde 62.9-23.8 = 39.1 milyar USD karşılığı demek ki TL mevduatlardan gelmiş demektir. Kabaca KKM’nin yüzde 38’lik kısmı döviz mevduatlarından geldi ise yüzde 62’lik kısmı TL mevduatlardan dönüşmüş durumda. Başta TL mevduatın KKM’ye dahil edilmesi yanlıştı. Durup dururken TL’de olan mevduata da kur garantisi verilmiş oldu. TL’den dönen mevduatların ödemlerini Hazine ödüyor ve bütçede 40 milyar TL’lik ek kaynak KKM hesapları için alındı. Alınan ek bütçe de bitmek üzere. Hazine’nin gelirleri vergilerden oluştuğuna nazaran halktan, esnaftan, sanayiciden toplanan vergiler dolaylı olarak parası olan KKM hesap sahiplerine gidiyor demektir ki ekonomistlerin ana itirazlarından biri de bu bahistir. Vergi hukuk uzmanlarının da bu mevzuda önemli itirazları var. Dövizden dönen mevduatların kur farkını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ödüyor ama ne kadar ödediği açıklanmıyor. Hesaplamaya nazaran en az 15 milyar TL de TCMB ödemiş olmalı. USD/TL kurunun 3 ay 6 ay sonra ne olacağını bilen yok. Her artan TL önemli maliyet demek.”
‘KKM iktisatta kara delik oluşturdu’
KKM sayesinde faizin yüzde 17’lerde tutularak bankalara da kaynak transferi yapıldığını vurgulayan Taşdelen, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“KKM faiz oranları yüzde 17’lerde sabitlenmesi bugün mevduat faiz oranları en uygun iddiayla yüzde 27’lerde hatta daha üstünde olacaktı ki bu da bankalara bu kısım mevduat için yüzde 10 ek faiz yükü getirecek. Bu da aylık 9 milyar TL faiz sarfiyatı manasına gelmektedir. Öbür bir sözle bugünkü KKM sayıları ile bankalara ek 9 milyar TL dolaylı kaynak aktarılmaktadır ki bu para da Hazine ve TCMB’den çıkmaktadır. KKM iktisatta kara delik oluşturmuş durumda, kimse ilerisini göremiyor ve kestirim edemiyor.”
Bu ay en az 87 milyar lira döviz farkı ödenecek
Şirketlerin açtığı 6 ay vadeli KKM vadesi ağustos ayında doluyor. Başşehir Üniversitesi Memleketler arası Finans ve Bankacılık Kısım Lideri Prof. Dr. Şenol Babuşcu, şubat ayında dolar mevduatında yıllık faiz yüzde 1-2 iken şirketlerin KKM’yi tercih ettiğini belirterek, “Ancak artık dolar mevduatı faizleri yüzde 5-6’ya çıktığı için şirketlerin döviz mevduatını tercih etmeleri bekleniyor. Bu durum dolara olan talebi artırabilir” dedi.
Şirketlerin döviz mevduat dönüşüyle şubat ayında sisteme girmeye başladıkları göz önüne alındığında bilhassa TCMB’nin ağustostaki KKM mesaisi ağır geçecek. Şubat ayında dolar ortalama 13.62 lira düzeyindeydi. Bugün kurda gelinen 18 liralık düzey ise KKM’de yüzde 32 oranında bir getiriye işaret ediyor. Münasebetiyle şirketlere bu ay ödenecek döviz kuru farkı kaba bir hesapla 87 milyar lirayı bulacak.