Şi Cinping, kongrenin akabinde, daha evvel 2012 ve 2017’de seçildiği genel sekreterlik misyonuna yine seçilerek, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Mao Zedong‘dan bu yana parti liderliğini iki periyottan fazla sürdüren birinci başkan oldu.
Kongrede idare takımlarının tamamı Şi’ye yakın isimlerden oluşurken Parti Tüzüğü’nde yapılan değişiklikle Şi’nin partinin “merkezi lideri” olduğu ve fikirlerinin ÇKP iktidarına rehberlik edeceği vurgulanarak “tek adam” pozisyonu pekiştirildi.
Eski başkan Hu’nun kongre salonundan çıkarılışı
Eski Devlet Lideri ve ÇKP Genel Sekreteri Hu Cintao’nun kapanış oturumunda anlaşılmayan sebeple salondan çıkarılması, kongreye damgasını vuran olay oldu. Merkez Komite’nin seçilmesinin akabinde basın mensuplarının salona alındığı sırada yaşanan olayda, dışarıya çıkmak istemediği gözlenen Hu’nun vazifeliler tarafından koltuk altından tutularak sandalyeden kaldırılmaya çalışıldığı manzaralar kayıtlara geçti.
Kendisine yapılan muameleden mutlu olmadığı gözlenen ve başı karışmış görünen 79 yaşındaki başkan, bir mühlet sonra iş birliği yaparak vazifeliler eşliğinde salonu terk etti.
Parti olayla ilgili açıklama yapmazken, resmi haber ajansı Xinhua’nın kongreyi izleyen muhabiri, Twitter’da paylaştığı iletide, Hu’nun sıhhat problemleri nedeniyle salonun dışına alındığını ileri sürdü.
Eski önderin salondan ayrılırken Şi’nin önündeki kağıda uzanması, akabinde ona sert bir tabirle bakması ve sonra Başbakan Li Kıçiang’a omzuna dokunarak destekleyici bir jest yapması, “bir devrin sonunu özetleyen kareler” olarak yorumlandı.
“Kolektif liderlik” sahneden çekildi
Hu Cintao, 2002-2012 yıllarında Çin Devlet Başkanlığı ve ÇKP Genel Sekreterliği vazifelerinde bulunmuştu. Şi Cinping, 2007-2012 yıllarında Hu’nun yardımcılığını yürütmüştü.
ÇKP’nin gençlik teşkilatı Komünist Gençlik Liginin (KGL) takımlarından gelen, teşkilatın yöneticiliğini yapan Hu, son 20 yılda kilit idare takımlarında tesirli olan, teşkilatın ismiyle anılan parti hizbinin de öncüsü olarak biliniyordu. Kongre’de seçilen Merkez Komite listesinde yer almayan ve martta başbakanlıktaki ikinci devrini doldurarak vazifesini devretmeye hazırlanan Li Kıçiang da Hu üzere, geçmişte KGL’nin yöneticiliğini yapmış, Hu’nun yükselmesinin önünü açtığı, onun öğrencisi olarak görülen bir isimdi.
‘Küçük Hu’ umudunu kaybetti
Ayrıca Li’den sonra başbakanlığa aday olarak görülen, yeniden KGL idaresinde yer almış bir diğer isim, “küçük Hu” ismiyle anılan Hu Çunhua da Merkez Komite listesinde yer alamayarak yükselme umudunu yitirdi.
Kendi iktidarında “kolektif liderlik” anlayışını savunan ve parti içi demokrasiyi geliştirmeye yönelik adımlar atan Hu’nun yeni seçilen Merkez Komite listesini gördükten sonra reaksiyon verebileceği tasasıyla salondan çıkarıldığı ileri sürüldü. Görevlilerin, listenin yer aldığı tez edilen kırmızı renkteki belge klasörünü Hu’nun elinden alındığı imgeler kayıtlara geçti.
Şi, idare takımlarını şahsen belirledi
Ülkeyi gelecek 5 yılda yönetecek idare takımlarını şekillendiren kongrede partinin en üst idare organı Merkez Komite’nin 205 asil 171 yedek üyesi seçildi.
Resmi haber ajansı Xinhua’nın kongrenin akabinde yayımladığı haberde, Merkez Komite üyelerinin seçiminin, “bizzat Şi’nin denetiminde” yapıldığı bildirildi. Haberde parti teşkilatlarının adayları oylamayla kendilerinin belirlemesi yerine merkezden gönderilen heyetlerinin yürüttüğü incelemeler ve değerlendirmeler sonucunda listeye karar verildiği belirtildi.
Haberde, Çin ana karasındaki 31 bölge ve eyalette ayrıyeten merkezi hükümete bağlı kuruluşlarda ve ordu ünitelerinde görüşmeler yapan heyetlerin, adayların, “düşünce, siyasi duruş ve aksiyonlarında Şi Cinping’in merkezi liderliği ile tıpkı çizgide olup olmadığı”, “partinin merkezi liderliğini siyasetlerini ve planlarını ödünsüz uygulayıp uygulamadığı” ve “parti disiplinine sıkı formda uyup uymadığı” üzere kıstasları kıymetlendirerek raporlarını Şi’ye sunduğu kaydedildi.
Merkez Komite, kongreden onay aldıktan sonra sonraki gün yaptığı birinci toplantıda kendi içinde seçim yaparak 25 kişilik Siyasi Ofis ve 7 kişilik Daimi Komite’yi belirledi.
Partinin iktidar piramidinin doruğundaki idare organlarının üyelerinin tamamının Şi ile daha evvel lokal idarelerde ve merkezi idarede birlikte çalışmış, ona yakın bilinen isimler olması dikkati çekti.
Yeni başbakan adayı Şi’nin istediği isim oldu
Daimi Komite’de parti hiyerarşisinde iki numaraya getirilen, başbakan olması beklenen Şanghay Parti Sekreteri Li Çiang, Şi’nin 2002-2007 yıllarında Cıciang Eyaleti Parti Sekreteri olduğu periyotta birlikte çalıştığı bir isim olarak biliniyor.
Şanghay kentinde bahar aylarında uzun mühlet kapanmaya gidilmesine yol açan, Omicron varyantının tetiklediği Covid-19 salgınının yönetilmesinde zafiyet gösterdiği gerekçesiyle Li’nin Daimi Komite’ye yükselmesi konusunda parti içinde direnç olduğu argüman ediliyordu.
Daimi Komite ve Siyasi Büro’daki öbür isimlerin de Şi’ye yakın yahut bugüne dek onun siyasetlerine karşı hal almamış şahıslardan oluşması, eski başkanlar Ciang Zımin ve Hu Cintao’nun öncülüğündeki parti hiziplerine mensup olduğu düşünülen isimlerin yeni idarede yer bulamaması, Şi’nin ÇKP takımlarının şekillenmesinde tek belirleyici haline geldiği yorumuna yol açtı.
‘Merkezi lider’
Kongre’de Parti Tüzüğü’nde yapılan değişiklikle, Şi’nin partinin “merkezi lideri” olduğu ve fikirlerinin ÇKP iktidarına rehberlik edeceği vurgulanarak “tek adam” pozisyonu pekiştirildi.
Değişiklikle Şi’nin iktidar inhisarını vurgulayan “İki Kabul” ve “İki Güvence” kavramları Parti Tüzüğü’ne girdi. “Şi Cinping’in parti merkez komitesi ve bir bütün olarak partideki merkezi pozisyonunun ve yeni periyotta Çin karakterinde sosyalizm üzerine Şi Cinping kanısının rehberliğinin kabul edilmesi” halinde söz edilen “iki kabul” ile “Genel Sekreter Şi Cinping’in ÇKP içindeki merkezi statüsünün ve partinin merkezi otoritesinin teminata alınması” biçiminde tabir edilen “iki güvence” tüzüğe kaydedildi.
Tüzük değişikliğine ait kararda yeni periyotta partinin ve ülkenin gibisi görülmemiş karmaşıklıkta ve zorlukta bir gayret devrine girdiği vurgulanarak, tüm parti üyelerinden partinin merkezi ve birleşik otoritesine bağlı kalmaları istendi.
Şi’nin “Yeni Periyotta Çin Karakterinde Sosyalizm” ismi verilen fikirleri, daha evvel Parti Tüzüğü’ne ve Anayasa’ya girmişti.
ÇKP, 2021’de parti tarihine ait aldığı kararda, Şi’yi, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Mao Zıdong ve 1980’lerde dışa açılma ve ıslahat periyodunu başlatan Dıng Şiaoping ile “düşünce kurucu önder” olarak tanımlamıştı.
