İran-Afganistan hududunda geçen hafta yaşanan küçük çaplı çatışmanın akabinde taraflar tansiyonu düşürmeye çalışsa da yüksek sıcaklıklar ile yetersiz altyapı yeni krizlere kapı aralıyor. Pekala Kabil-Tahran ortasında savaş yakın mı, sorunun kaynağı ne?
BU HAFTA 43 DERECE
Kabil’e yakın bir noktada doğan Helmand Irmağı, yaklaşık 1100 km yol geçerek İran’a ulaşıyor. Lakin İran, 1973 tarihli mutabakat ile düzenlenen en az su hakkının sadece yüzde 4’ünü alabildiğini tez ediyor. Irmak sularının ulaştığı İran’ın 3 milyon nüfuslu Sistan ve Belucistan eyaletinde hava sıcaklığı bu hafta 43 dereceyi gördü. Yüksek sıcaklıkla birlikte, son 30 yıldır kuraklığın tesirli olduğu ülkenin yüzde 97’si halihazırda yetersiz yağıştan muzdarip. Emsal şartlar geçen yıl hükümet aykırısı şovları tetiklemişti. Yeni bir halk hareketinden çekinen İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, evvelki hafta Taliban’ı “askeri seçenek”le tehdit etti.
İKİ KRİTİK FAKTÖR
Hürriyet’e konuşan Berlin merkezli Bilim ve Siyaset Vakfı (SWP) araştırmacısı Hamidreza Azizi’ye nazaran Reisi’nin kelamları, Taliban tarafında bir reaksiyon oluşturdu. Hakikaten Taliban yanlısı toplumsal medya hesaplarında bir haftadır Tahran’a karşı savaş davetleri yapılıyor. Lakin uzmanlar iki münasebetle bunu muhtemel görmüyor:
İran’daki 3 milyonluk Afgan mülteci varlığına dikkat çeken Sevgilisi, “Kabil-Tahran ortasında ağır bir çatışma yaşanırsa bu mülteciler İran içinde önemli huzursuzluğa neden olabilir. İran idaresi bunu dikkate almak zorunda” dedi. İki ülke hudut çizgisinin 900 km olduğuna işaret eden İran uzmanı Profesör Abdolrasool Divsallar da, “Taliban bir devlet değil. Onunla savaşa girmek tüm hududu güvensizleştirecek, terör aksiyonlarına açık hale getirecektir” diye konuştu. Bilhassa yaz aylarında yeni gerginlikler yaşanabileceği belirtilirken, bunun topyekûn bir savaşa dönüşmesi beklenmiyor.